Trên báo chí hiện nay, cụm từ “bê tông hóa” được dùng rất phổ biến. Chẳng hạn, báo Bình Định ngày 6.9.2017 có bài TX An Nhơn: Đẩy nhanh tiến độ bê tông hóa giao thông nông thôn, trong đó có đến 4 lần (tính cả nhan đề) cụm từ này được nhắc đến.
Tạm hiểu, bê tông hóa là làm cho đường đất thành đường bê tông. Cụm này được cấu tạo theo mô hìnhX + hóa. Trong đó, hóa là yếu tố chính, nghĩa là làm ra, thay đổi thành. X + hóa có thể hiểu là làm ra X,thay đổi thành X. Chẳng hạn, hiện đại hóa là thay đổi thành hiện đại, cơ giới hóa là làm cho [từ chưa có thành] có máy móc. Đây là cấu trúc của ngữ pháp tiếng Hán, không có trong ngữ pháp tiếng Việt. Vì vậy, X trong cấu trúc này bắt buộc phải là từ Hán Việt.
Những tổ hợp X + hóa, trong đó, X là yếu tố thuần Việt, như trong: nghèo hóa, căng thẳng hóa, nước sạch hóa, ngói hóa nông thôn…, cũng hoàn toàn sai về quy tắc kết hợp.
Đằng này, bê tông lại là từ gốc tiếng Pháp (béton). Khi kết hợp với hóa, tổ hợp “bê tông hóa” không những sai về quy tắc kết hợp (vì bê tông không thỏa điều kiện là từ Hán Việt) mà còn trở nên kỳ cục hơn (hai yếu tố ngoại lai kết hợp không theo quy tắc ngữ pháp tiếng Việt). Đó là chưa kể, khi cụm từ này kết với cụm đường nông thôn (nếu chấp nhận) thì kết quả là tổ hợp bê tông hóa đường nông thôn cũng sai về ngữ nghĩa (biến đường nông thôn thành một khối bê tông, trong khi cụm này phải hiểu là làm cho thành bê tông một phần của đường nông thôn, cụ thể là phần mặt đường).
Vậy thì có nên sử dụng tràn lan cụm “bê tông hóa” (và nhiều tổ hợp khác tương tự) vừa sai nguyên tắc kết hợp vừa không chuẩn về nghĩa? Trong khi ta vẫn có những cách dùng vừa rõ nghĩa, dễ hiểu lại vừa đúng ngữ pháp là đúc bê tông, tráng bê tông, như trên báo Bình Định số ra ngày 11.10.2017 có đoạn: Từ nguồn vốn hỗ trợ xi măng […], xã Cát Chánh (huyện Phù Cát) đã đầu tư 1 tỉ đồng triển khai đúc bê tông tuyến đường từ thôn Vân Triêm nối tỉnh lộ 640. Bỏ một thói quen viết không đúng, viết theo lối nói, không ai hết chính báo chí nên là người đi tiên phong.
ThS PHẠM TUẤN VŨ
Đăng trên báo Bình Định ngày 17.12.2017
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét